17 Julai 2011

MANUREH GATAH

Gawian manureh ini kada kaya urang babandang, Bagawi di kabun gatah ni hawai banar kada raramian macam urang badarau. gawian manureh ni suranganan haja am, bahanu palilngau-palingau, manalah tahu ada sawa kah, ada tadung mura kah. Amun manyuloh lagi am, lampu talabang dikapala, asa baburinjing puhun gulu tadangar bunyi nang kada mangaruan. Bangun papagian, jar tulak ma'ajar. Penselnya tupang pisau turehan. Pisau ni ada dua macam, sa'uting nang kaya hurup J, dipakai aci tarik, amun manureh ba'undur burit mangulilingi pokok gatah.
Nang samacam lagi lurus saikit, pakainya aci suduk. Ada jua yang disambung awan kayu, amun turehan tinggi. Pakakas lain, timba awan tong hagan maisi gatah. Jangan kalumpanan mambawa sangu! Amun jauh, tulak babiskar, tong di ikat diancak balakang. Sampai dikabun, andak pang biskar ditungkati atawa disandarkan haja dipohon gatah. Di turunakan tong awan timba, langsung ai manuntii pohon gatah. Pamulaannya, di kaluarakan gatah baku dalam cawan awan dijujuti gatah sagarit bakas turehan samalam, dikumpulakan dibuat dalam wadah, timbakah atawa tim yang diikat dipinggang. Imbah tu hanyar ditureh maikut alurnya. Manureh ni kada sabarang tureh haja, kana dijaga jangan sampai luka, takusasai sampai ka kayu, kaini rusak pokok, bakunat. Gatah nang kaluar ditanai awan cawan gatah. Amun cawangatah kada ada atawa sudah pacah, buleh haja digantii awan ciduk atawa pot susu. Kaya itu pang baalih dari sapokok ka sapokok sambil kalipakan batapak nyamok. Amun yang gancang bagawi mau ai talah sampai tiga ampat ekar tanah. Amun diukur mau pang ada lima anam kilo baja lan. Limbui paloh saawakan.Samantara, gatah malilih kadalam cawan, barehatlah satumat,sambil maungkai sangu. Hubi kayu bajarang kah, limping pisang kah, awan kopi-O. Apa-apa haja sunyaannya nyaman. Mariga kakanyangan basandar dibanir kayu. Nyamannya leh amun tarus guring haja, tapi tapaksa manyambung gawian. Sambil manginting timba, juuk-juuk pulang dari sapokok ka sapokok memungut susu gatah. Susu gatah dituang kadalam timba, cawan dipulir awan ibu jari. Cawan diandak pulang ditampat asal hagan mananai gatah yang masih malilih lagi, esok hagan diambil hagan gatah buku . Sasadang saparu timba, gatah yang dipungut tadi diudal kadalam timba/ tong yang taganal. Amun kada rihu pang tangan manjinting. Wayah mamungut ni kana bahati-hati, takutan tasipak tunggul, mau pang tajurangkang, napa am , takacak bigi waloh lah, panat nang dapat, pakulih habis malijau tanah. Imbah talah mamungut, pakulihan dibawa bulik hagan dimisen. Biasanya misen gatah ada disarubung parak awan rumah. Susu gatah tadi ditapis hagan mambuang ratik awan ma'asingakan gatah gatah bukunya. Sadiakan citak hagan
ma'isi gatah nang ditapis tadi. Citak ni di'ulah dari tim minyak gas dibalah dua dan dilipih higanya supaya kada tajam. Tuang susu gatah dalam citak barang dua inci, tambahi awan banyu barasih, awan ubat gatah (cuka gatah) barang sasuku cawan haloi sambil diharu sampai likat. Campuran banyu awan gatah ni labih kurang gatah dua bahagi awan banyu sabahagi, amun takurang banyu, gatahnya jadi karas, ngalih handak dimisen, amun talalu banyak banyu jadi lambik, aur panggal haja bila dimisen. Gatah dalam citak ni dihanyaakan barang lima balas minit sampai gatahnya baku. Sawat jualah nginum awan bagusuk tangan, batis yang bagatahan. Ini masa mainjin/ mamisen pulang. Gatah dalam citak tadi di talangkupakan. Gatah yang kalunuran kaya lingkong tadi ditikin-tikin . Manikin ni gin ada tekniknya, supaya kada takincung, nang bagusnya musti ampat sagi bujur. Tikin lagi supaya jadi nipis, amun kada cukup nipis dijajak ai awan tumit. Imbah tu hanyar gatah tadi disurung kamisen, kaya urang mamisen air tabu tu pang. Pamulaannya misen licin, diulangi dua talu kali, mulanya tabal imbah misen tu dipisiti supaya sampai bujur-bujur nipis sakira ¼ inci. Last sakali disurung ka misen bunga. Masa mainjin nilah biasanya kakanakan disuruh mangganii. Kasian haja ah, taingkih kakanakan ma'ulai. Akhir sakali, gatah nang dimisen tu dikaringakan atas dadaian buluh. Imbah makan tangahari, ta'ampar taguring di tangah ruang rumah sampai patang. Ada lagi gawian nang musti di'ulah iaitu ma'asah pisau ( ma'asah pensel la
lakon nya' - inya bagawi cikgu ya'am ) amun kada isuk papagian kanalah bangun awal. Pisau amun kada tajam, tuhuk mengarukut turehan, lagi jah gatahnya kada banyak. Kaitulah hari hari pagawian urang manureh gatah. Kada ada sing cutian, tap ada jua cuti istemewa barian yang maha ilahi: amun hari hujan, balingkur lah malandau sampai ka tangahari.

Panulis asal:

ba.ra.nga Tue Jul 31 17:40:11 2001

2 ulasan:

  1. kat lipis ada kebun getah,org tua dah tak larat,ingat nk blajar gak la noreh nih,masyuk gak noreh ni kan..

    BalasPadam
  2. Amer orang banda. Tengok pisau toreh pun agaknya tak pernah. Kalau Amer noreh mau tumbang pokok getah kih kih kih

    BalasPadam